Jeńcy obozu chowani
byli:
-w masowej mogile w lesie przy ulicy Lubańskiej
-zachodnia strona glinianki przy ulicy
Łużyckiej
-na cmentarzu komunalnym w Pieńsku
-na cmentarzu ewangelickim w Zgorzelcu przy ulicy Cmentarnej
Die Gefangenen des Stalags wurden begraben :
Die Gefangenen des Stalags wurden begraben :
- in einem Massgrab im Wald bei der
ul. Lubanska
- im westlichen Teil einer Lehngrube
bei der ul. Luzycka
- auf dem Kommunalfriedhof in Piensk
- auf dem evangelischen Friedhof in
Zgorzelec bei der ul. Cmentarna
 |
| tablica na cmentarzu ewangelickim |
Cmentarz ewangelicki powstał po I wojnie
światowej. Na jego terenie znajdowała się kaplica i kostnica.
Całość otoczona była czerwonym murem .W czasie II wojny część cmentarza przeznaczono dla zmarłych jeńców obozu. Chowano ich w trumnach robionych w obozowych stolarniach. Zwłoki przewożono samochodem ,furmanką lub wózkiem. Składano je w pojedynczych mogiłach oznaczonych krzyżem na którym znajdowało się nazwisko, .imię i data zgonu. Ten napis znajdował się na trumnie a do niej wkładano znaczek identyfikacyjny więźnia .
Der evangelische Friedhof entstand nach dem ersten Weltkrieg. Dazu gehörten auch die Kapelle und Leichenhalle. Das Gelände wurde von eine rote Mauer umgeben.
W ceremonii pogrzebowej uczestniczył kapelan obozowy i koledzy zmarłego. Pierwszy pochówek odbył się 18 września 1940 roku a ostatni 16 sierpnia 1944 roku.Na cmentarzu pochowano 28 Jugosłowian, 2 Amerykanów ,1 Belga 3 Francuzów. Po wyzwoleniu pochowano na cmentarzu polskich jeńców którzy zmarli w Stalagu. Po wojnie zwłoki jeńców państw zachodnich ekshumowano i przekazano do krajów rodzinnych. Misja amerykańska ekshumowała zwłoki 6 jeńców : 2 z cmentarza przy ulicy Cmentarnej i 4 z terenu przy ulicy Łużyckiej. Misja francuska ekshumowała 199 Francuzów i 60 Belgów.
W roku 1956 cmentarz ewangelicki zamknięto a w roku 1968 podjęto decyzję o jego likwidacji.
W 2012 roku cmentarz został ponownie otwarty, dzięki wspólpracy polsko- niemieckiej.
An der Trauerfeier nahmen der Lagerpfarrer und Kollegen des Verstorbenes teil.
Całość otoczona była czerwonym murem .W czasie II wojny część cmentarza przeznaczono dla zmarłych jeńców obozu. Chowano ich w trumnach robionych w obozowych stolarniach. Zwłoki przewożono samochodem ,furmanką lub wózkiem. Składano je w pojedynczych mogiłach oznaczonych krzyżem na którym znajdowało się nazwisko, .imię i data zgonu. Ten napis znajdował się na trumnie a do niej wkładano znaczek identyfikacyjny więźnia .
Der evangelische Friedhof entstand nach dem ersten Weltkrieg. Dazu gehörten auch die Kapelle und Leichenhalle. Das Gelände wurde von eine rote Mauer umgeben.
Während des Zweiten Weltkriegs war
ein Teil des Friedhofs für die Toten des Gefangenenlagers bestimmt. Sie wurden
in Särgen, die in der Tischlerei hergestellt wurden, begraben. Die Leichen transportierte man mit dem Auto, dem Fuhrwerk
oder auf einem Wagen. Sie wurden in einzelne Gräber gelegt und mit einem Kreuz
mit Namen, Vornamen und Sterbedatum gekennzeichnet.
Diese Inschrift befand sich auch auf
dem Sarg und die Identifikationsnummer des Gefangenen wurde beigelegt.
W ceremonii pogrzebowej uczestniczył kapelan obozowy i koledzy zmarłego. Pierwszy pochówek odbył się 18 września 1940 roku a ostatni 16 sierpnia 1944 roku.Na cmentarzu pochowano 28 Jugosłowian, 2 Amerykanów ,1 Belga 3 Francuzów. Po wyzwoleniu pochowano na cmentarzu polskich jeńców którzy zmarli w Stalagu. Po wojnie zwłoki jeńców państw zachodnich ekshumowano i przekazano do krajów rodzinnych. Misja amerykańska ekshumowała zwłoki 6 jeńców : 2 z cmentarza przy ulicy Cmentarnej i 4 z terenu przy ulicy Łużyckiej. Misja francuska ekshumowała 199 Francuzów i 60 Belgów.
W roku 1956 cmentarz ewangelicki zamknięto a w roku 1968 podjęto decyzję o jego likwidacji.
W 2012 roku cmentarz został ponownie otwarty, dzięki wspólpracy polsko- niemieckiej.
An der Trauerfeier nahmen der Lagerpfarrer und Kollegen des Verstorbenes teil.
Die erste Beerdigung fand am 18.
September 1940 und letzte am 16. August 1944 statt. Auf dem Friedhof lagen 28
Jugoslawen, 2 Amerikaner, 3 Franzosen und 1 Belgier begraben.
Nach der Befreiung wurde die
polnischen Kriegsgefangenen, die im Stalag starben, auf dem Friedhof begraben.
Nach dem Krieg wurden die Leichen der westlichen Gefangenen exhumiert und in
die Länder der Soldaten überbracht. Die amerikanische Mission exhumierte die
Leichen von 6 Gefangenen: 2 vom Friedhof an der ul. Cmentarna und 4 vom Gelände
an der ul. Luzycka. Die französische Mission exhumierte 199 Franzosen und 60
Belgier.
Im Jahr 1956 wurde der evangelische
Friedhof geschlossen und im Jahr 1968 wurde beschlossen, ihn aufzulösen.
Im Jahre 2012 wurde der Evangelische
Friedhof in einer Gemeinschaftarbeit zwischen Deutschen und Polen wieder
eröffnet.
Cmentarz jeńców radzieckich
Der Sowjetische Gefangenenfriedhof
Pierwsi jeńcy radzieccy przybyli do obozu 5 stycznia 1942 roku(153 osoby). W sierpniu i we wrześniu przybyli kolejni jeńcy a ich liczba wzrosła do 11.291. We wrześniu 1943 roku ich liczba wynosiła 19.741 osób. 1 stycznia 1945 roku liczba jeńców wynosiła 16.668.
Die ersten sowjetischen Gefangene kamen am 5. Januar 1942 (153 Personen) im Lager an. Im August und September kamen weitere Gefangene und ihre Zahl stieg auf 11.291. Im September 1943 lag die Zahl bei 19.741 Gefangenen. Am 1. Januar 1945 betrug die Zahl der Gefangenen schon 16.668. Die sowjetischen Kriegsgefangenen waren von den Gefangenen anderer Nationalitäten getrennt, sie bildeten eine separate Enklave. Auf sie trafen die Bestimmungen der Haager und der Genfer Konvention über die Behandlung von Kriegsgefangenen nicht zu.
Tylko nieliczni przebywali w barakach gdzie panowała straszna ciasnota, inni przebywali w namiotach. Jeńcy często głodowali, zjadali traw ,korzenie kwiaty. Zdarzały się przypadki kanibalizmu. Ich ubiór był skąpy i poszarpany, nie mieli bielizny, na nogach nosili buty drewniane. Miało to złamać ich moralnie. Zatrudniano ich do najcięższych prac . Pracowali w Gorlitz w fabryce Wumag przy produkcji broni, budowali autostradę na terenie Jędrzychowic, pracowali w żwirowni piasku w Zarkach.
Nur wenige waren in den Baracken
interniert, wo es schreckliches eng war, andere waren in Zelten untergebracht.
Die Gefangenen plagte permanenter Hunger, sie aßen Gras und Wurzeln. Es gab
Fälle von Kannibalismus. Ihre Kleidung war spärlich und zerlumpt, sie hatten
keine Unterwäsche, an ihren Füßen trugen sie Holzschuhe. Das sollte sie
moralisch brechen. Sie mussten die härtesten Arbeiten machen und waren
beispielsweise in der Waffenfabrik der Wumag in Görlitz angestellt, am Bau der
Autobahn auf dem heutigen Gelände um Jędrzychowice beteiligt und arbeiteten in
der Kiesfabrik in Żarki.
Jeńcy byli bici z byle powodu, często nie wracali z robót umierając z wycieńczenia. Zyli w warunkach antysanitarnych, jedynym urządzeniem sanitarnym była wspólna ubikacja. Tylko ciężko chorzy trafiali do szpitali, ale tam brakowało dla nich lekarstw i sprzętu medycznego.
Die Gefangenen wurden aus nichtigen Gründen geschlagen, oft sind sie nicht von der Arbeit zurückgekehrt, sondern starben an Erschöpfung. Sie lebten unter schlimmen sanitären Bedingungen, z.B teilten sie eine Gemeinschaftstoilette miteinander.
Od maja do jesieni 1945 roku Stalag VIIIA nadzorowało wojsko radzieckie. W tym czasie została uporządkowana wspólna mogiła jeńców radzieckich. Symbolicznie pasami zaznaczono masowe mogiły a w centralnej części cmentarza postawiono postument z kamienia na którym widniała duża drewniana gwiazda.
Cmentarz istnieje do dziś. Są tam prowadzone prace pielęgnacyjne przez mieszkańców i uczestników corocznych obozów młodzieżowych.
Von Mai bis Herbst des Jahres 1945 überwachte die sowjetische Armee das Stalag VIII A. Sie bestellten das Massengrab der sowjetischen Kriegsgefangenen, brachten eine Beschilderung an und errichteten in der Mitte des Friedhofs einen Gedenkstein, auf dem ein großer hölzerner Stern zu sehen war.
Der Sowjetische Gedenkfriedhof existiert bis heute und wird jährlich von Menschen aus der Umgebung und in den Workcamps mit Jugendlichen gepflegt.
 |
| cmentarz jeńców radzieckich |
Die Gefangenen wurden aus nichtigen Gründen geschlagen, oft sind sie nicht von der Arbeit zurückgekehrt, sondern starben an Erschöpfung. Sie lebten unter schlimmen sanitären Bedingungen, z.B teilten sie eine Gemeinschaftstoilette miteinander.
Nur Schwerkranke wurden ins Krankenhaus gebracht, jedoch es gab für sie keine Medikamente und medizinischen Geräte.
Głodowe racje żywieniowe, codzienne szykany fizyczne i moralne, prace ponad siły powodujące choroby, zbrodnie za ucieczki, zbrodnie indywidualne i zbiorowe, liczne epidemie i choroby były powodem wysokiej śmiertelności jeńców radzieckich. Ich cmentarz zlokalizowany był 370 metrów za obozem, w pobliżu lasu na terenie wyrobiska po piasku. Liczba zmarłych została określona na 46 tys.jeńców.
Hungerrationen, tägliche körperliche und moralische Belästigung, Überanstrengung, Fluchtversuche, individuelle und kollektive Verbrechen, viele Seuchen und Krankheiten waren die Ursache für die hohe Sterblichkeit der sowjetischen Kriegsgefangenen.Głodowe racje żywieniowe, codzienne szykany fizyczne i moralne, prace ponad siły powodujące choroby, zbrodnie za ucieczki, zbrodnie indywidualne i zbiorowe, liczne epidemie i choroby były powodem wysokiej śmiertelności jeńców radzieckich. Ich cmentarz zlokalizowany był 370 metrów za obozem, w pobliżu lasu na terenie wyrobiska po piasku. Liczba zmarłych została określona na 46 tys.jeńców.
Ihr Friedhof lag 370 Meter außerhalb des Lagers, in der Nähe des Waldes in einer Sandgrube. Die Zahl der Toten ist auf 46.000 bestimmt.
Od maja do jesieni 1945 roku Stalag VIIIA nadzorowało wojsko radzieckie. W tym czasie została uporządkowana wspólna mogiła jeńców radzieckich. Symbolicznie pasami zaznaczono masowe mogiły a w centralnej części cmentarza postawiono postument z kamienia na którym widniała duża drewniana gwiazda.
Cmentarz istnieje do dziś. Są tam prowadzone prace pielęgnacyjne przez mieszkańców i uczestników corocznych obozów młodzieżowych.
Von Mai bis Herbst des Jahres 1945 überwachte die sowjetische Armee das Stalag VIII A. Sie bestellten das Massengrab der sowjetischen Kriegsgefangenen, brachten eine Beschilderung an und errichteten in der Mitte des Friedhofs einen Gedenkstein, auf dem ein großer hölzerner Stern zu sehen war.
Der Sowjetische Gedenkfriedhof existiert bis heute und wird jährlich von Menschen aus der Umgebung und in den Workcamps mit Jugendlichen gepflegt.
