Ewakuacja / Evakuierung



Jeńcy obozu przygotowywali się do ewakuacji od grudnia 1944 roku. Nie znali oni konkretnej daty która utrzymywana była w tajemnicy ,ale przechodzące przez  Zgorzelec grupy uciekinierzy niemieckich  potwierdzały  zbliżający się front radziecki.
Die Gefangenen des Lagers bereiteten sich ab Dezember 1944 auf die Evakuierung vor. Das genaue Datum kannten sie nicht, es wurde geheimgehalten. Die Flüchtlingsgruppen, die durch Görlitz gingen, bestätigten jedoch die sich nähernde sowjetische Front. 

Do głównych przyczyn ewakuacji  jeńców obozu Stalag VIII A  należało:
-obawa Niemców, że wyzwoleni jeńcy wstąpią w szeregi Armii Krajowej,
-utrzymywanie taniej siły roboczej
-utrzymywanie jeńców jako przedmiotu  przetargu  do wymiany jeńców z państwami alianckimi
Die wichtigsten Gründe für die Evakuierung der Kriegsgefangenenlagers Stalag VIII A waren:
- die Deutschen befürchteten, dass die befreiten Gefangenen in die Reihen der Armee beitreten,
- die billigen Arbeitskräfte zu halten
- die Gefangenen zu behalten, um sie gegen die Gefangenen der Alliierten auszutauschen


W styczniu 1945 w ewidencji obozowej zarejestrowanych było 43. 958 osób, w tym 16.668 jeńców radzieckich, 14.960 Francuzów, 4085 Belgów, 3243 Brytyjczyków, 1748 Słowaków, 1641 Włochów, 1576 Jugosłowian i 37 Polaków. Sporo z nich przebywało poza obozem w różnych komendach pracy
Im Januar 1945 waren 43.958 Gefangene im Lager registrierte, davon 16.668 sowjetische Kriegsgefangene, 14.960 Franzosen, 4.085 Belgier, 3.243 Briten, 1.748 Slowaken, 1.641 Italiener, 1.576 Polen und 37 Jugoslawen. Viele von ihnen hielten sich außerhalb des Lagers in verschiedenen Arbeitskommandos auf.

Pierwsze konwoje jeńców wyruszyły ze Görlitz 10 lutego 1945 roku, trwały one partiami i zakończyły się w maju. Największa grupa jeńców opuściła stalag w lutym. Ewakuacja odbywała się pieszo i brało w niej udział około 30.000 jeńców. Marsz odbywał się przy mroźnej pogodzie , w skąpych ubraniach i przy silnej eskorcie esesmanów. Słabi i próbujący ucieczki byli zabijani. Jeńcy narażeni byli na mróz , deszcz, śnieg i bombardowania . Nocowali w fabrykach , obozach wojskowych. Droga ze Görlitz prowadziła do Miśni a następnie jeńcy musieli przeprawić się przez rzekę Łaba Tam zostali podzieleni na dwie kolumny : jedna skierowana na obszary Turyngii Hesji a druga na tereny sudeckie do Bawarii.
Die erste Kolonne von Gefangenen bewegte sich am 10. Februar 1945 Jahr aus Görlitz. Die größte Gruppe verließ das Stalag im Februar. Etwa etwa 30.000 Gefangene marschierten zu Fuß  bei kaltem Wetter in knappen Kleidern und unter Anführung einer starken SS-Eskorte. Schwache Gefangene und die, die versuchten zu entkommen, wurden getötet. Die Gefangenen waren Frost, Regen, Schnee und Bombardierungen ausgesetzt. Sie verbrachten die Nächte in Fabriken oder Kasernen. Der Weg führte nach Meißen, wo die Häftlinge die Elbe überquerten. Dort wurden sie in zwei Gruppen aufgeteilt: Eine Gruppe wurde Richtung Thüringen und Hessen geleitet, die andere über das Sudetenland nach Bayern. 

Nie wszyscy jeńcy Stalagu zostali ewakuowani. Ci którzy pracowali w gospodarstwach rolniczych pozostali w miejscu pracy oraz Ci którzy pracowali w okolicach Strzegomia, Legnicy , Wałbrzycha .
Nicht alle Gefangenen wurden aus dem Stalag evakuiert. Diejenigen, die in der Landwirtschaft arbeiteten, blieben am Arbeitsplatz und auch die, die in der Umgebung um Striegau (Strzegom),  Liegnitz (Legnica) und Waldenburg (Wałbrzych) arbeiteten.

Oni zostali wyzwoleni przez żołnierzy radzieckich i amerykańskich. 6 maja 1945 roku Görlitz opuściło wojsko niemieckie i nastąpiła ostateczna ewakuacja obozu. Pozostali w nich jedynie chorzy jeńcy polscy i radzieccy. 7 maja 1945 roku do Görlitz dotarła Armia Czerwona. Wiosną 1945 roku większość jeńców zgorzeleckiego obozu odzyskała wolność. Nie wszyscy jej doczekali z powodu wyczerpania, postrzałów, ucieczek.
Sie wurden von den sowjetischen und amerikanischen Soldaten befreit. Am 6. Mai 1945 verließ die deutsche Armee Görlitz und fand die letzte Evakuierung des Lagers statt. Nur die kranken polnischen und sowjetischen Kriegsgefangenen zurück. Am 7. Mai 1945 traf die Rote Armee in Görlitz ein. Im Frühling 1945 erhielten die meisten Häftlinge ihre Freiheit zurück. Nicht alle von ihnen haben es erlebt, Grund dafür war ihre Erschöpfung, Schießereien und Fluchten.